Εισαγωγή Η συστηματική παραγωγή, προβολή, προώθηση και διανομή του οίνου αποτελεί καταξιωμένο κλάδο στις περισσότερες οινοπαραγωγικές χώρες (και περιοχές) του κόσμου, και τα τελευταία 10 χρόνια αναπτύσσεται με ταχύ ρυθμό και στην Ελλάδα. Αντίστοιχα, οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας και πληροφορικής (τόσο οι παραδοσιακές εφαρμογές μέσω του Διαδικτύου όσο και πρακτικές Web 2.0 – συμμετοχικού Διαδικτύου) παρέχουν στις περισσότερες χώρες (και σχετικές επιχειρήσεις) αναγκαία και κρίσιμα εργαλεία και πρακτικές για την ουσιαστική ενδυνάμωση της παραγωγής και τοποθέτησης στην αγορά των προϊόντων οίνου. Όμως, η υπάρχουσα ανάπτυξη και αξιοποίηση ανάλογων πρακτικών στην Ελλάδα αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή, καθώς αποτελείται από αποσπασματικές και ιδιαίτερα περιορισμένης εμβέλειας και βάθους δράσεις, οι οποίες καταλήγουν σε ιδιαίτερα περιορισμένα (και συχνά όχι αξιοποιήσιμα) αποτελέσματα.
Η διεθνής εμπειρία (ιδιαίτερα από την Γαλλία, την Ιταλία, την Γερμανία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Αυστρία, την Ουγγαρία, τις Η.Π.Α., τον Καναδά, την Αυστραλία και την Νέα Ζηλανδία) έχει επίσης αναδείξει την οργανική σύνδεση της παραγωγής, προβολής και εμπορίας οίνου με τον τουρισμό και συγκεκριμένα με μία εναλλακτική μορφή του: τον οινικό τουρισμό ή «οινοτουρισμό». Η υπάρχουσα πρακτική έχει αποδείξει ότι ο οινοτουρισμός – ως ειδική θεματική μορφή τουρισμού – βασίζεται στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην περιφερειακή ανάπτυξη της οικονομίας των αμπελοοινικών περιοχών μίας χώρας. Ο οινικός τουρισμός διαφέρει βαθύτατα από άλλες μορφές τουρισμού (τόσο από πλευράς χαρακτήρα όσο και από πλευράς επαγγελματικών και κλαδικών πρακτικών). Ο οινοτουρισμός αποτελεί μια δυναμική εναλλακτική τουριστική πρόταση η οποία περιλαμβάνει τον πολιτισμό, την ιστορία, την παράδοση και το τοπίο και συνδέει κοινωνικές και οικονομικές δράσεις για την δημιουργία και μακροπρόθεσμη διατήρηση μιας επιτυχημένης και επαρκώς διαρθρωμένης δραστηριότητας.
Οι οινοτουριστικοί προορισμοί συμπεριλαμβάνουν την ολότητα των γαστρονομικών αλλά και των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών τουριστικών πόρων μιας χώρας ή μίας περιοχής, οι οποίοι αποτελούν είτε βασικά θέλγητρα είτε επικουρικούς πόλους έλξης επισκεπτών, σε συνδυασμό πάντοτε με την εμπορία και διακίνηση πρωτίστως οίνων και δευτερευόντως λοιπών τοπικών προϊόντων διατροφής. Συνεπώς, η αποτελεσματική διαχείριση, προβολή, διανομή και το στοχευμένο μάρκετινγκ του συνολικού προϊόντος (πρωτογενές και τριτογενές) των οινοτουριστικών προορισμών αποτελεί έναν τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλουν καθοριστικά στην βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα αυτής της ειδικής μορφής τουρισμού μιας χώρας ή μίας περιοχής. Στις μέρες μας, οι σύγχρονες τεχνολογίες επικοινωνίας και πληροφορικής (και κυρίως τα εργαλεία του Διαδικτύου συμπεριλαμβανομένων και των εφαρμογών του συμμετοχικού Διαδικτύου) αποτελούν αναγκαία εργαλεία για τους οργανισμούς οινοτουριστικών προορισμών καθώς και για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και επιχειρήσεις, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα μέσω της ανάπτυξης Ηλεκτρονικών Συστημάτων Μάρκετινγκ Οίνου & Οινοτουρισμού (ΗΣΜΟΟΤ) να προβάλλουν τους πόρους τους, να προσεγγίσουν τους δυνητικούς τους επισκέπτες/πελάτες σε τοπική αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα όλο το εικοσιτετράωρο και με άμεσο τρόπο και χαμηλό κόστος, αλλά και να προωθήσουν και να τοποθετήσουν στην αγορά τα οινικά (και λοιπά επικουρικά διατροφικά και πολιτιστικά) τους προϊόντα. Στην εποχή όπου το Διαδίκτυο αποτελεί πλέον για την πλειοψηφία της διεθνής οινοτουριστικής ζήτησης το βασικότερο και σημαντικότερο εργαλείο, τα ΗΣΜΟΟΤ μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στη στοχευμένη προβολή οινοτουριστικών προορισμών και προϊόντων οίνου, ανεξαρτήτου του μεγέθους τους και των διαθέσιμων πόρων τους. Η μεγάλη απήχηση και χρήση των ΗΣΜΟΟΤ διεθνώς οφείλεται κυρίως στην αμεσότητα και πληρότητα της πληροφόρησης που παρέχουν (π.χ. προώθηση με τον ίδιο τρόπο όλων των επιχειρήσεων και οργανισμών μιας οινοτουριστικής περιοχής) καλύπτοντας με τον τρόπο καλύτερο τις απαιτήσεις του ιδιαίτερα ανομοιογενούς και διαφοροποιημένου συνολικού προϊόντος του οινοτουρισμού.
Επίσης, μέσω της κοινής πλατφόρμας προώθησης του συνόλου των οινικών και οινοτουριστικών επιχειρήσεων, πόρων και υποδομών μιας περιοχής, τα ΗΣΜΟΟΤ μπορούν να στηρίξουν αποτελεσματικά την ανάπτυξη και προώθηση των μικρομεσαίων οινοποιείων αλλά και οινοτουριστικών επιχειρήσεων, οι οποίες συχνά δεν έχουν τους πόρους, τεχνογνωσία και υποδομές για την ηλεκτρονική τους δραστηριοποίηση. Για παράδειγμα, οι περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις των συγκεκριμένων κλάδων δεν μπορούν όχι μόνο να αναλάβουν το υψηλό κόστος συμμετοχής και προμήθειας σε ηλεκτρονικά κανάλια προβολής και διανομής, αλλά δεν έχουν και τις απαραίτητες τυποποιημένες και ψηφιοποιημένες δομές οργάνωσης για να μπορούν να στηρίξουν τον τρόπο χειρισμού των καναλιών αυτών. Συνεπώς, τα ΗΣΜΟΟΤ μπορούν να θεωρηθούν ως ένα ανερχόμενο συμπληρωματικό και στρατηγικό μέσο το οποίο και προβάλει, και προσελκύει, και δημιουργεί εικόνα, και δημιουργεί ζήτηση αλλά και διανέμει οινοτουριστικά προϊόντα και εμπειρίες, το οποίο επίσης μπορεί: α) να επαναφέρει την ισορροπία στην κατανομή της δύναμης στον χώρο της ηλεκτρονικής προβολής και διανομής μεταξύ μεγάλων και μικρομεσαίων οινοπαραγωγικών και οινοτουριστικών επιχειρήσεων, και β) να συμβάλλει στην προώθηση της τοπικής και της περιφερειακής ανάπτυξης και διάχυσης της τουριστικής δραστηριότητας σε εξειδικευμένους (εξ ορισμού) και οινοτουριστικούς προορισμούς, των οποίων η μέχρι τώρα προβολή των πόρων ήταν ιδιαίτερα ελλιπής και αρκετά δαπανηρή (άρα και μη υλοποιήσιμη).
Κατά συνέπεια, η αποτελεσματική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών ΗΣΜΟΟΤ μπορεί να αποτελέσει βασικό παράγοντα για την δημιουργία και διατήρηση βιώσιμης οινοτουριστικής ανάπτυξης, παρέχοντας σημαντικότατα οφέλη σε όλους τους εμπλεκόμενους: τα οινοποιεία, τους διανομείς οίνου, τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στον κλάδο του οινοτουρισμού (επιχειρήσεις φιλοξενίας, μεταφοράς, εστίασης, κ.α.), αλλά και την τοπική κοινωνία ευρύτερα. Τα οφέλη αυτά μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην εξεύρεση λύσεων σε προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τουριστικός κλάδος γενικότερα, όπως για παράδειγμα την έντονη εποχικότητα της ζήτησης, την συγκέντρωση της ζήτησης κυρίως για παραδοσιακούς τουριστικούς προορισμούς (και όχι για εναλλακτικούς οινοτουριστικούς προορισμούς), το ψηφιακό και ανταγωνιστικό χάσμα μεταξύ λίγων μεγάλων και πολλών μικρομεσαίων οινοτουριστικών επιχειρήσεων και οινοποιείων, κ.α.
Αν και ο οινοτουρισμός αποτελεί μια διεθνώς καταξιωμένη και δυναμική μορφή εναλλακτικού τουρισμού, η ανάπτυξή του στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα περιορισμένη και πολύ λίγο οργανωμένη και συστηματική ενώ η αξιοποίηση των ΗΣΜΟΟΤ στην Ελλάδα είναι πρακτικά ανύπαρκτη (αν και υπάρχουν ορισμένες πολύ περιορισμένες πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε εμβρυϊκό ακόμα στάδιο, όπως οι δρόμοι του κρασιού της Βόρειας Ελλάδας www.wineroads.gr). Ταυτόχρονα, υπάρχει η ήδη εκφρασμένη βούληση όλων των εμπλεκόμενων για την δυναμική ανάπτυξη του οινοτουρισμού στην Ελλάδα, ζήτημα το οποίο ήδη ξεκίνησε να εξετάζεται σοβαρά από τον σημαντικότερο φορέα του κλάδου την Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Άμπελου & Οίνου (ΕΔΟΑΟ). Η ΕΔΟΑΟ εκπροσωπεί θεσμικά όλους τους φορείς, οργανισμούς και επιχειρήσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, προβολή, διακίνηση και εμπορία οίνου στην Ελλάδα, και στοχεύει στην συνεργασία με φορείς και επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου ώστε να αναπτυχθεί δυναμικά (αλλά βιώσιμα) ο οινοτουρισμός στην χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται αναγκαία τόσο η ευαισθητοποίηση όσο και η ενημέρωση και εκπαίδευση όλων των παραπάνω σχετικά με τις δυνατότητες και τις εφαρμογές που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες και συγκεκριμένα τα ΗΣΜΟΟΤ. Τα συστήματα αυτά δεν αποτελούν μια απλή ηλεκτρονική βάση δεδομένων σχετικά με τους οινοτουριστικούς (φυσικούς-περιβαλλοντικούς και πολιτισμικούς) πόρους μια περιοχής. Αξιοποιώντας τις σύγχρονες εξελίξεις και νέες τεχνολογίες (όπως τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών - ΓΣΠ, web communities, κινητές και ασύρματες τεχνολογίες κλπ.) τα ΗΣΜΟΟΤ αναπτύσσουν αναγκαίες εφαρμογές που αποσκοπούν στην εξ αρχής βιώσιμη ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα του οινοτουριστικού προορισμού, στην παροχή προστιθέμενης αξίας στην τουριστική ζήτηση και στην μείωση των γενικότερων κοινωνικών, πολιτισμικών και περιβαλλοντολογικών αρνητικών επιδράσεων του τουρισμού. Κατά συνέπεια, αξίζει να αξιοποιηθούν εφαρμογές των ΗΣΜΟΟΤ όπως:
- Εφαρμογές ηλεκτρονικής μάθησης σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις παραγωγής οίνου αλλά και οινοτουρισμού.
- Ανάπτυξη ενός συστήματος διαχείρισης γνώσης για τους οινοτουριστικούς προορισμούς (Destination Knowledge Management System).
- Ενίσχυση και προώθηση της συνεργασίας μέσω της δημιουργία clusters μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων σε οινοτουριστικές δραστηριότητες σε μία περιοχή.
- Ενίσχυση της ενημέρωσης και επικοινωνίας μεταξύ οινοτουριστών και μόνιμων κατοίκων, βοηθώντας τους έτσι να σχηματίζουν ρεαλιστικές προσδοκίες ως προς την εμπειρία στην οινοτουριστική περιοχή, αλλά και να σέβονται τον τοπικό πολιτισμικό πλούτο ενισχύοντας έτσι την βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.
- Εναλλακτικές και πολυδιάστατες προσεγγίσεις για την αποτελεσματική παροχή οινοτουριστικής πληροφόρησης στα διάφορα στάδια της τουριστικής ζήτησης: πριν, κατά την διάρκεια και μετά το ταξίδι.
- Αξιοποίηση συστημάτων Customer Relationship Management για την δημιουργία και διαχείριση σχέσεων με τους οινοτουρίστες.
- Η ιδανική μορφή οργάνωσης, χρηματοδότησης και διαχείρισης ενός ΗΣΜΟΟΤ. Πρέπει δε να επισημανθεί, ότι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του οινοτουρισμού (το οποίο τον διαφοροποιεί από άλλες τουριστικές ή και μη τουριστικές δραστηριότητες) είναι η ανάγκη αποτελεσματικού συνδυασμού του πρωτογενούς τομέα (αμπελουργία) μαζί με τον δευτερογενή (οινοποιεία) και τον τριτογενή (τουρισμός). Με άλλα λόγια η επιτυχημένη ανάπτυξη των ΗΣΜΟΟΤ προϋποθέτει: α) την συνεργασία και συντονισμό ενός μεγάλου εύρους και χαρακτηριστικών επιχειρήσεων και οργανισμών από διαφορετικούς τομείς, και β) την ψηφιοποίηση μιας ολοκληρωμένης εφοδιαστικής αλυσίδας και αλυσίδας αξίας για την παραγωγή, διανομή και κατανάλωση οινικών προϊόντων και υπηρεσιών. Για τον λόγο αυτό, τα χαρακτηριστικά των ΗΣΜΟΟΤ έχουν σημαντικότατες ιδιαιτερότητες και διαφοροποιήσεις σε σύγκριση με τα «παραδοσιακά» ηλεκτρονικά συστήματα διαχείρισης και μάρκετινγκ τουριστικών προορισμών.
- Ο επιθυμητός ρόλος του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα με στόχο την ανάπτυξη αποτελεσματικών συνεργειών μεταξύ τους για τον σχεδιασμό και λειτουργία ΗΣΜΟΟΤ.
- Τις ολοκληρωμένες ηλεκτρονικές εφαρμογές που πρέπει να υποστηρίζει ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό ΗΣΜΟΟΤ για τα οινοτουριστικά δεδομένα της Ελλάδας.
- Την τεχνολογική υποδομή και απαιτούμενη αρχιτεκτονική ενός ΗΣΜΟΟΤ.
Κατά συνέπεια, καθίσταται σαφής η ανάγκη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης τόσο των (εθνικών, περιφερειακών και τοπικών) οργανισμών τουριστικής και οινοτουριστικής ανάπτυξης όσο και των οινικών επιχειρήσεων (π.χ. οινοποιεία) σχετικά με τη το ρόλο, τις ηλεκτρονικές εφαρμογές και τη λειτουργικότητα των ΗΣΜΟΟΤ. Ακόμα, αναγκαίο είναι να εντοπιστούν τα εμπόδια (οργανωσιακά, εκπαιδευτικά, επιχειρησιακά, πολιτικά, κ.α.) που μπορεί να υπάρχουν για την πλήρη ανάπτυξη ΗΣΜΟΟΤ στη χώρα μας, καθώς και η μορφοποίηση συγκεκριμένων προτάσεων για την άρση των εμποδίων αυτών.
Για όλους τους παραπάνω λόγους αυτούς προτείνεται η συγκρότησης της παρούσας ομάδας διερεύνησης των Ηλεκτρονικών Συστημάτων Μάρκετινγκ Οίνου & Οινοτουρισμού στην Ελλάδα. Η προτεινόμενη ομάδα εργασίας αποβλέπει στην μελέτη, καταγραφή και αξιολόγηση της ανάπτυξης και των εφαρμογών ΗΣΜΟΟΤ στην Ελλάδα. Με την ολοκλήρωση των εργασιών της, η ομάδα εργασίας επιδιώκει να επιτύχει αφενός την υποστήριξη της ανάπτυξης περισσότερων και αποτελεσματικότερων ΗΣΜΟΟΤ αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη της λειτουργικότητας των ήδη υπαρχόντων (τα οποία βρίσκονται σε εμβρυϊκό στάδιο ακόμα). Επίσης, η ομάδα επιδιώκει να δημιουργήσει μια πλατφόρμα επικοινωνίας μεταξύ ιδιωτικών επιχειρήσεων και κλαδικών φορέων με δημόσιους φορείς έτσι ώστε να εξευρεθούν οι προσφορότεροι τρόποι συνεργασίας για την από κοινού ανάπτυξη και προαγωγή των ΗΣΜΟΟΤ. Παράλληλα, θα μελετηθούν διάφορες σχετικές «καλές πρακτικές» που εφαρμόζονται διεθνώς, και θα επιχειρηθεί η προσαρμογή τους στα Ελληνικά οινοτουριστικά δεδομένα ώστε να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα.
Οι ευρύτεροι σκοποί της παρούσας ομάδας εργασίας περιλαμβάνουν τους παρακάτω:
- To κτίσιμο μέσω των ΗΣΜΟΟΤ της εικόνας των κρασιών του Ελληνικού Αμπελώνα και η προβολή τους στο εσωτερικό και εξωτερικό. Πρόκειται για αναγκαία πρωτοβουλία, διότι αφενός οι Έλληνες ακόμα δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι για το κρασί και διατηρούν μύθους γύρω απ` αυτό (το χύμα κρασί είναι παραδοσιακό, το σπιτικό είναι υγιεινό κ.λ.π.) και αφετέρου δεν υπήρξε μέχρι στιγμής καμία επαρκής και ολιστικά οργανωμένη δραστηριοποίηση ή κρατική υποστήριξη που να συμβάλει δυναμικά στην προώθηση του ελληνικού κρασιού, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
- Την ανάπτυξη και τουριστική αξιοποίηση του Αμπελώνα της Ελλάδος και του φυσικού περιβάλλοντος των διαφόρων περιοχών που μπορούν να δραστηριοποιηθούν στον ανταγωνιστικό χώρο του οινοτουρισμού.
- Την στήριξη και περαιτέρω διάδοση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς με κεντρικό άξονα το αμπέλι και το κρασί καθώς και τοπικών πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
- Την ενίσχυση μέσω των ΗΣΜΟΟΤ της θέσπισης γενικών κανόνων που να διέπουν τις σχέσεις αμπελουργών, οινοποιών, οινεμπόρων και τουριστικών επιχιερήσεων με στόχο την καλύτερη δυνατή συνεργασία, την εξυπηρέτηση των οινοτουριστών/καταναλωτών και την ποιοτική αναβάθμιση οινικών και οινοτουριστικών υπηρεσιών και προϊόντων.
- Την ανάπτυξη ευρύτερης οινικής παιδείας στους Έλληνες και ξένους καταναλωτές.
- Την βελτίωση της εκπαίδευσης και την ευαισθητοποίηση όλων των επαγγελματιών που σχετίζονται με τον οινοτουρισμό.
- Την προώθηση των τουριστικών προϊόντων των οινοτουριστικών προορισμών.
Για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών θα επιδιωχθεί από την παρούσα ομάδα εργασίας η ενεργή συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού, των επιχειρήσεων, των ενώσεων και των συλλογικών φορέων που θα μπορούν να επινοούν και να αναλαμβάνουν από κοινού ενέργειες ανάπτυξης με την βοήθεια των ΗΣΜΟΟΤ και οι οποίες προσιδιάζουν στην εν λόγω περιοχή και έχουν βιώσιμα αποτελέσματα. Ακόμα, οι στόχοι της προτεινόμενης ομάδας εργασίας εξειδικεύονται ως εξής:
- Μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης ως προς την ανάπτυξη και αξιοποίηση των ΗΣΜΟΟΤ στον Ελληνικό χώρο.
- Εντοπισμός των παραγόντων που εμποδίζουν την ανάπτυξη και εφαρμογή των ΗΣΜΟΟΤ στην χώρα μας.
- Προσδιορισμός των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των βέλτιστων ΗΣΜΟΟΤ ειδικά για τον οινοτουριστικό κλάδο της Ελλάδας.
- Ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων στον οινοτουριστικό χώρο για τη χρησιμότητα, και τα πλεονεκτήματα των ΗΣΜΟΟΤ. www.ebusinessforum.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου